EHEC
BİR VİRÜS DEĞİL BAĞIRSAK
BAKTERİSİDİR
Sıcak kanlı hayvanların bağırsağında milyarlarca
eşerişia koli bakterisi bulunur. Bunların büyük çoğunluğu
zararsız bakteriler iken, bazı suşlar insanlarda hastalık
yapar. EHEC bunlardan biri olup insanlarda ağır hastalık
yapar .
EHEC, Entero Hemorajik Eşerişia Koli,kelimelerin
baş harflerinden yararlanılarak üretilmiş bir kısaltmadır. Son
salgında rol alan suşu E. coli
O104:H4 ‘dür. Mayıs ayında başlayan ve halen devam eden
son Almanya salgını nedeniyle güncellik kazandı. Etken bazı
basın organlarında virüs olarak adlandırılmış ise de etken
virüs değil kesinlikle bir bakteridir.
EHEC sıcak kanlıların özellikle de büyük baş ve
diğer kesimlik hayvanların bağırsağında bulunan bir bakteri.
Hayvanlarda bulunduğu zaman hastalık oluşturmuyor yalnızca
insanlarda kalın bağırsak iltihabına neden oluyor. Kalın
bağırsakları tutması nedeniyle kişide dizanteriye benzeyen bir
tablo ile, yani yüksek ateş, karında kramplar ve ağrı, kanlı
ishal ve bazen kusma ile seyreden bir hastalık yapıyor.
Bakteriden salgılanan zehir (toksin) kuvvetli bir
kırmızı kan hücresi (eritrosit) parçalayıcı(hemolitik). Bu
nedenle hastalık sırsında yalnızca bağırsak iltihabı ve kanaması
olmuyor aynı zamanda bakterinin salgıladığı toksin kana
karışarak kırmızı hücrelerde yıkıma neden oluyor ve kan yıkım
(hemoliz) ürünleri böbreklerden atılıyor. Bazı hastalarda kan
yıkımı çok ağır seyrediyor ve yıkım ürünlerinin fazlalığı
nedeniyle böbreklerde yetmezliğe ve arkasından da kanda üre
seviyesinin yükselmesi (üremiye) durumu ortaya çıkıyor. Tıpta
Hemolitik Üremik Sendrome (HUS) denilen bu durumun gelişmesi
halinde hastanın yaşamını kaybetme tehlikesi artıyor.
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi’nin bildirdiğine göre 08 Haziran 2011
itibarı ile Kuzey Almanya merkezli son salgında Toplam
2909 EHEC enfeksiyonu görülmüş bunun 760’ında
Hemolitik Üremik Sendrome (HUS) gelişmiş ve bunlardan
da 19’u ölmüştür. Geriye kalan 2149 EHEC vakasından ise 8’i
yaşamını kaybetmiştir. Böylece Kuzey
Almanya merkezli son salgında toplam ölüm
sayısı 27' dir. Hastalık genellikle çocuklarda ve yaşlı
hastalarda ağır komplikasyonlu seyrediyor. Son salgın daha çok
18 yaş üstünü ve kadınları tutmuştur.
Enfeksiyonun kuluçka süresi yani bakteriyi aldıktan
sonra belirtilerin görülmesi için geçen ortalama süre 3-5 gün
kadardır.Ağır klinik tablo gelişmeyen hastaların tamamı 10 gün
zarfında iyileşir.
BULAŞMADA ÖNCELİKLE ET VE ÜRÜNLERİ İLE HAM SÜT ROL OYNAR SEBZE
VE MEYVENİN ROLÜ ÇOK DÜŞÜKTÜR
Bakteri bağırsak orijinli olduğu için, insanlara bulaşma
özellikle insan ya da hayvan dışkısı ile bulaşan yiyeceklerin
yenmesi sureti ile oluyor. Bu bağlamda da en tehlikeli
yiyecekler et ve et ürünleri ile ham süttür. Özellikle çiğ etle
yapılan yiyecekler ile iyi pişmemiş etlerden yapılan yiyecekler
çok tehlikelidir. Ayrıca insan ve hayvan dışkısının gübre
olarak kullanıldığı , çiğ sebze ve meyve ile de bulaşma söz
konusu olabilir.
HASTALIK YENİ DEĞİL
Bakterinin
1982 yılında Amerika’da ve daha sonrada 1996 yılında
Japonya’da salgın yaptığı biliniyor. Yani yeni tanımlanan bir
hastalık değil.
Almanya yetkilileri hastalığın İspanya özelliklede İspanya’dan
ithal edilen sebzeler olduğunu açıklamıştır. Bu
doğrulanmamıştır. Doğrulanmasının ötesinde 08 Haziran itibari
ile 16 ülkede toplam 2909
vaka görülmüş olup, bunun 2844’ü Almanya’da yalnızca 55’i diğer
ülkelerde bunlardan da yalnızca bir tanesi İspanya’dadır. Diğer
ülkelerde görülen vakaların büyük çoğunluğunda Almanya özellikle
Kuzey Almanya ziyareti vardır. Yani esas merkez Kuzey Almanya
iken, Alman makamları İspanyayı suçlaması ve olayı adeta bir
haksız rekabet unsuru olarak kullanması düşündürücüdür.
KORUNMA ÖNLEMLERİ
-Hastalığa
yakalananlar, yani karın ağrısı ve kanlı ishali olanlar,
gecikmeden hastanelerin intaniye kliniklerine başvurmalı,
kesinlikle kendi kendine tedavi yöntemlerine başvurmamalı,
özellikle antibiyotik ve ishal kesici ilaçlar
kullanılmamalıdır. Bu ilaçlar hastalığın ağırlaşmasına neden
olmaktadır.
-Çiğ et ve ürünleri ile yapılan yiyeceklerden uzak
durulmalıdır. Bakteri 70 derecenin üzerindeki sıcaklıkta tahrip
olmaktadır. Bu nedenle de özellikle et ve et ürünleri, özellikle
kıymadan hazırlanan köfte türü yiyecekler iyi pişirilmeli ve
köfte hamburger ve benzeri yiyecekleri pişirme sırasında en
ortadaki kısımda sıcaklık 72 dereceyi geçmelidir. Bu nedenle
de fast-foot türü beslenme yerlerinde çalışan personelin, el
temizliği ve et ürünlerini iyi pişirmesi çok önemlidir.
-Tuvalet kullandıktan sonra eller çok dikkatlice yıkanmalı ve
yiyecek hazırlamadan önce eller mutlaka bir kez daha
yıkanmalıdır.
-Çiğ ham süt tüketilmemeli ve sokak satıcılarından alınan
sütler iyici kaynatılmadan kullanılmamalıdır.
-Kaynağı belli olmayan sulama suyu olarak kirli sular, gübre
olarak ham hayvan veya insan dışkısı kullanılan sebze meyve
tüketilmemeleri. Çiğ tüketilen sebze ve meyveler çok iyi
yıkanmalıdır.
EHEC’den korunmada DSÖ’nün beş
altın kural olarak isimlendirdiği,
1) El temizliği,
2) Güvenli kaynaklardan gıda malzemesi alma ve güvenli su
kullanma ,
3) Gıdaların buzdolabında saklaması
4) İyi pişirme,
5) Pişmiş ve çiğ yiyeceklerin birbiri ile temas etmemesi ve
genelde gıda sağlığı özelde ise EHEC’ten korunma için
vazgeçilmez önlemlerdir.
Prof.Dr.Recep Akdur
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Başkanı
Web sayfasının dizaynı Aytuna Devrim Canbul tarafından
yapılmıştır.
Menu |
E-Posta
| Bilkent
Üniversitesi Ana Sayfası
|
|