Gıda Katkı Maddeleri İle
Oluşan Beklenmeyen Reaksiyonlar:
Sizce bu gün için sıkça
tükettiğimiz gıdalarda ne kadar katkı maddesi vardır?
Tahmininiz nedir? Bir düzine? 50 tane? Belki 100 veya daha
fazla? Bu sayının 2000 veya daha fazla olduğuna inanır
mısınız? Bu gerçekten doğru! Koruyucular, kıvam arttırıcılar,
lezzet arttırıcılar, renklendiriciler, tatlandırıcılar ve
benzerleri her gün yediğimiz yiyeceklere eklenmektedir. Bu
kadar çok katkı maddesine karşın sürpriz bir şekilde bu
reaksiyonlar sadece bazı duyarlı kişilerde
oluşmaktadır.
Gıda Katkı Maddelerinin
Beklenmeyen Reaksiyonlara Neden Olduğu
Bilinmektedir.
Katkı Maddesinin
Adı |
Kullanım
Sebebi |
Aspartam |
Tatlandırıcı |
Benzoatlar |
Koruyucu |
BHA, BHT |
Antioksidan |
Gıda Boyaları |
Renklendirici |
MSG |
Lezzet
Arttırıcı |
Nitrat ve Nitritler
|
Koruyucu |
Parabenler |
Koruyucu |
Sülfitler |
Koruyucu |
Bu katkı maddeleri ile
beklenmeyen gıda reaksiyonları arasında sıkı bir ilişki
vardır.
ASPARTAM- Yapay
tatlandırıcı (diyet şekeri) olarak bilinir. Genellikle şeker
yerine tatlandırıcı olarak kullanılır. Aspartam duyarlı olan
kişilerde anjioödeme veya göz kapaklarında, dudaklarda,
ellerde veya ayaklarda şişmeye neden olur. Ancak, bu
bulguların görülme sıklığı azdır.
BENZOATLAR- Benzoatlar,
muz, kek, hububat, çikolata, soslar, katı ve sıvı yağlar,
meyankökü, margarin, mayonez, süt tozu, patates tozu ve kuru
maya gibi bazı gıdaların işlenmesi sırasında gıda koruyucusu
olarak kullanılır. Benzoatlara karşı gerçek alerjik reaksiyon
çok çok azdır.
BHA/BHT- BHA
(Butillenmiş hidroksiyanozil) ve BHT (Butillenmiş
hidroksitoluen) antioksidandır. BHA ve BHT özellikle katı ve
sıvı yağlar ile hububat ürünlerinde kullanılır. Duyarlı
kişilerde kurdeşene sebep olurlar; bununla birlikte gerçek
alerjik reaksiyon çok nadirdir.
GIDA BOYALARI- Gıdalara
renk vermek için kullanılırlar. Bunlar, E102 (Tartrazin) gibi
numaralarla isimlendirilirler.
Kekler, şekerlemeler,
konserve sebzeler, peynirler, çikletler, sosis, dondurma,
portakallı içecekler, salata sosları, mevsim salataları,
alkolsüz meşrubatlar ve ketçap gibi bazı gıdalar tartrazin
içerirler. Tartrazin duyarlı insanlarda çok nadir oluşmakla
birlikte kurdeşen veya astım ataklarına neden olur.
MSG- Monosodyum glutamat
(E621) özellikle uzak doğu (Çin, Japon) ve Türk mutfağında
kullanılır. Bununla oluşan reaksiyona “Çin Restoranı Sendromu”
da denir. Bir çok imalathane ve restoranda da değişik
gıdalarda lezzet arttırıcı olarak kullanılır.
MSG ile oluşan reaksiyonlar
şöyledir: Baş ağrısı, bulantı, ishal, terleme, göğüste
sıkışma, boyun arkasında yanma. Bu tür reaksiyonlar fazla
miktarda MSG alınması sonrası oluşur. Bu maddeyi tüketen
astımlı hastalarda ağır astım atakları oluşabilmektedir. MSG
ile oluşan astmatik reaksiyonlar gerçekten az görülür.
NİTRAT/NİTRİTLER- Bu iki
madde hem koruyucu olarak hem de renklendirici ve lezzet
arttırıcı olarak kullanılır. Nitrat ve nitritler özellikle
sosis, salam gibi et ürünlerinde bulunur. Bazı kişilerde baş
ağrısı ve kurdeşene neden olabilirler.
PARABENLER- Parabenler
gıda ve ilaçlarda koruyucu olarak kullanılırlar. Metil, etil,
propil, butil paraben ve sondum benzoat bunlara örnektirler.
Bu maddelere duyarlı kişilerde alındıklarında, ağır cilt
bulguları veya deride kızarıklık, şişlik, kaşıntı ve ağrıya
neden olurlar.
SULFİTLER- SO2,
sülfitleyici maddeler (Sülfür di oksit, sodyum veya potasyum
sülfit, bisülfit, metabisülfit) olarak da bilinirler. Gıda
koruyucusu olarak ve fermente içeceklerin kaplarında
kullanılırlar. Fırınlanmış ürünler, çaylar, çeşniler, deniz
ürünleri, reçeller, jöleler, kurutulmuş meyveler, meyve
suları, konserve ve suyu alınmış sebzeler, dondurulmuş patates
ve çorba karışımlarında, bira şarap ve elma şarabı gibi
içeceklerde bulunurlar.
Sülfitler göğüste sıkışma,
kurdeşen, karında kramp, ishal, kan basıncı düşmesi, başta
yanma hissi, halsizlik, nabız hızlanması gibi bulgulara neden
olur. Ayrıca sülfitler, bunlara duyarlı astımlılarda astım
atağını tetikleyebilir.
Bir çok restoranın salata
barında yüksek düzeyde sülfit mevcuttur.
Gıda Katkı Maddesi
Duyarlılığının Kontrolü
En iyi yol hangi gıdada
hangi katkı maddesinin bulunduğunun bilinmesi ve bunlardan
uzak durulmasıdır. Alerji uzmanınız hangi gıdanın bu
bulgularınızdan sorumlu olabileceği ve bunun diyetinizden
çıkarılması konusunda size yardımcı olabilir.